İşyerinde Engelli Çalışanlara Özel Alınması Gereken Tedbirler

17 Temmuz 2013 tarih ve 28710 sayılı İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik kapsamında engelli çalışanların durumuna özel olarak alınması gereken tedbirler TS 9111 ve TS 12460 standartları çerçevesinde tanımlanmıştır. İlgili standartlar çerçevesinde işyerinin fiziksel ortamına yönelik yapılması gereken temel düzenlemeler bu başlık altında değerlendirilmiştir.

İşyerlerinde, çalışma ve dinlenme alanlarına erişim, işin yürütümü ve acil durumlarda tahliye etme durumları engelli çalışanların sağlık ve güvenliğini temin edecek şekilde düzenlenmelidir. Yapılacak düzenlemelerde ayrıca çalışanın konfor ve rahatlığını temin etmek gerekmektedir.

Bu şartların sağlanması için işyeri fiziksel ortamına yönelik bazı tasarımsal değişiklikler aşağıda verilmiştir:

• Ulaşılabilir bir güzergâhta merdivenler, basamaklar ve yürüyen merdivenler olmamalıdır.
• Ulaşılabilir güzergâhlar, acil durum çıkışı veya ulaşılabilir bir kurtarma alanına bağlantı sağlayıcı olarak da hizmet verebilir. Engelli kişilerin çalışabileceği bir binanın acil durum planlarında güvenli tahliye için özel önlemler sağlanması yangın ve yaşam güvenliği açısından önemli rol oynamaktadır.
• Güvenli alan ile bina ana girişi arasında görsel ve işitsel sinyaller kullanarak iki taraflı iletişim sağlanmalıdır.
• Geçiş güzergâhlarında kesici, çizici, delici ve yaralayıcı türden nesneler bulunmamalıdır.
• İşletme zemininde seviye farklılıkları mümkün olduğu kadar ortadan kaldırılmalıdır.
• Seviye farkının kaçınılmaz olduğu yerlerde rampa uygulamaları yapılmalıdır. Rampa yüzeylerinde sert, kaydırmaz (ıslak/kuru) ve mat malzemeler kullanılmalıdır.
• Her iki tarafı boşluk olan rampaların her iki tarafına, boşluk tek tarafta ise boşluk olan tarafa korkuluk yapılmalıdır.
• Giriş kapısı, duvarla aynı hizada bir düzlem oluşturmamalıdır. Giriş kapısında sensörlü aydınlatma tercih edilmelidir.
• Dışa açılan kapılar (menteşeli, normal) zorlanmadan açılabilecek nitelikte yapılmalıdır.
• Döner kapılardan kaçınılmalıdır. Döner kapı varsa, mutlaka menteşeli veya fotoselli bir ulaşılabilir giriş kapısı da bulunmalıdır.

• Binalarda yer kaplaması sert, sabit ve kaymaz (ıslak/kuru) malzemelerden seçilmelidir. Yer kaplaması olarak seçilen malzeme hareketi zorlaştıracak derecede pürüzlü ve delikli yüzeye sahip olmamalıdır.
• Temizlik sırasında ıslanan kaplamanın, kaza oluşumunu önlemek adına kaydırmaz yapıda olması gereklidir.
• Zemindeki ses yansıtıcı yüzeyler, görme engellilerin yön bulmalarına yardımcı olmaktadır. Gerektiğinde, gürültü ve titreşim yalıtımına uygun yer kaplaması kullanılmalıdır.
• Kapı 90° açıldığında, kapı net genişliği iç kapılarda 90 cm’den, bağımsız bölüm kapılarında 100 cm’den az olmamalıdır. Kapı net yüksekliği en az 210 cm olmalıdır.
• Kapılarda eşik bulundurulmaması gerekir. Eşik yerine yer kaplamasının eğiminin ayarlanması tercih edilmelidir.
• Kapı kolu, kilitler, anahtar ve diğer kapı aksamları tek elle kullanılabilecek ve kavrama gerektirmeden işleyebilecek şekilde olmalıdır.
• Çarpma, yaylı ve döner kapılar engellilerin kullanımına uygun olmadığından ve risk oluşturabileceğinden tercih edilmemelidir.
• Asansörlere ulaşılabilir bina girişinden engelsiz erişim güzergâhı sağlanmalıdır.
• Merdivenler, asansör veya rampanın yanında ilave olarak bulunmalıdır.
• Yürüyen merdiven bulunan binalarda engelliler için gerekli ilave düzenlemeler (rampa, asansör vb.) yapılmalıdır.
• Danışma masasına, asansörlere ve engelli tuvaletine engelsiz erişim sağlanmalıdır.
• Gerekli kapı açıklıkları ve kolay kapı kullanımı, kapıları tekerlekli sandalye ile açma ve kapatmayı olanaklı kılan yeterli alan sağlanmalıdır.
• Yeterli manevra alanı bırakılarak işletme planları hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.
• Kontrol düğmeleri ve anahtarlarının uygun yükseklikte, konumda, renkte olması ve rahat kullanımı sağlanmalıdır.
• Yeterli ve iyi aydınlatma sağlanmalıdır.
• Duvarlarda, döşemelerde, kapılarda ve işaretlemede uygun bir görsel zıtlık sağlanmalıdır.
• Uygun ve fark edilebilir işaretlemeler bulundurulmalıdır.
• İki veya daha fazla duyu yoluyla (hissedilebilir, işitsel ve görsel) iletişim sağlayabilecek uygulamalar tercih edilmelidir.
• Ses yükseltici sistemler bulundurulmalıdır.

Yukarıda sayılan kullanım ve donanımların basit ve kolay anlaşılır olması zihinsel engelli çalışanlar için de önem taşımaktadır.

Çalışma alanları ve iş yerleri için temel ulaşılabilirlik konuları ise şu şekilde özetlenebilir;

1. Binalardan herkesin aynı güzergâhı, aynı girişi, aynı donanımları vb. kullanarak faydalanabilmesi gerekir. Bu herkes için eşit kullanım ve eşitlik ilkesinin hayata geçmesini sağlar. Binaya herkes için eşit yaklaşım, örneğin; Tahsisli otopark alanları, basamaksız ve engelsiz geçişler, iyi işaretleme, iyi aydınlatma ve zıt renklendirme.

2. Kolay algılanabilir ana giriş, basamaksız veya engelsiz giriş, geniş açıklıklar, düşük kullanım gücü gerektirme, iyi işaretleme, iyi aydınlatma ve iyi görsel zıt renklendirme.

3. Düşey dolaşım için aynı güzergâhın kullanılması, örneğin güvenli merdivenler, geniş kapı geçişi, kapıların kolay açılıp kapanabilmesi, dinlenme alanları sağlanması, iyi işaretleme, aydınlatma ve görsel zıtlık.

4. Aynı donanım ve araçların tüm kişiler tarafından eşit kullanımı, örneğin kolay anlama, yeterli manevra alanı, uygun yükseklik ve en az iki duyu ile bilgi sağlama.

5. Eşit çıkış ve tahliye güzergâhları, acil durum planı için tasarım, örneğin; basamaksız ve engelsiz, yangına karşı güvenli asansörler, iyi işaretleme, aydınlatma, görsel zıtlık, iyi yangın güvenliği, koruma ve tahliye, ulaşılabilir tahliye güzergâhları.

Kaynak: İSGGM Yayınları

 

engelli ^^description^^ İşyerlerinde, çalışma ve dinlenme alanlarına erişim, işin yürütümü ve acil durumlarda tahliye etme durumları engelli çalışanların sağlık ve güvenliğini temin edecek şekilde düzenlenmelidir. blog