Plastik Sektöründeki Başlıca Tehlikeler

Gerek literatür taramasında gerekse saha gözlemlerinde plastik sektöründe tespit edilen başlıca tehlikeler fiziksel, kimyasal ve mekanik tehlikeler başlıkları altında incelenmiştir.

FİZİKSEL TEHLİKELER

Gürültü, toz, aydınlatma, titreşim, sıcaklık, nem, hava akımı gibi fiziksel faktörler; iş kazaların ve meslek hastalıklarının meydana gelmesinde etkili olan çevresel faktörlerdir. Çevresel faktörlerin iş kazalarının meydana gelmesi üzerindeki etkilerine yönelik araştırmalar; çalışma koşulları kötü ise (gürültü vb.) kazaların doğrudan nedeni olabildiğini ve dolaylı olarak da çalışanların psikolojik durumları üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Plastik sektörüne bakıldığında ise gürültü ve tozun bu sektörde ön plana çıkan tehlikeler olduğu görülmektedir.

 

İşitme kaybı pek çok plastik işleme operasyonu için yaygın bir sağlık tehlikesi oluşturmaktadır. Plastik kırma makineleri (granülatörler) çalışırken oldukça fazla ses çıkartırlar. Bazen bu makinelerin yanında çalışanlar ve bu makineleri idare edenlerde geçici ya da sürekli işitme kayıpları gelişmektedir. Bunun yanında enjeksiyon kalıplama makineleri, ekstruderler, termoform makinelerin de; benzer şekilde ortalama olarak 90 dB(A) ile 105 dB(A) arasında değişen gürültü oluşmaktadır. Bu tehlikelerden korunmak için öncelikle gürültünün kaynağında yok edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda; granülatörler için makinenin çalışma ortamından izole edilmesi, operatörün yüksek gürültülü bölgelerden uzaklaştırılarak besleme konveyörü kullanılması, uzaktan veya otomatik besleme sağlanması gibi mühendislik tedbirleri alınabilir. Bu tedbirlerin uygulanamaması durumunda ise doğru koruma sınıfında işitme koruyucu kullanılması gerekmektedir.

 

Plastik ürün imalatı yapan işyerlerinde hammadde kırma makinesi ile çalışan kişi toza da maruz kalmaktadır. Bunun için toz ürünün boşaltılması kapalı sistemle yapılmalıdır. Ekstrüzyon hatlarında helezon besleme noktalarında geri dönüşüm tozlarının biriktirildiği yöntem nedeniyle yine çalışanların toz maruziyeti söz konusudur. İşveren tozdan kaynaklanan maruziyetin önlenmesinde ikame yöntemi kullanmalı, riski kaynağında önlemeli, toz çıkışını önlemek için mühendislik önlemlerini almalı, işyerinin çalışma şekli ve yapılan işe göre yeterli temiz havanın bulunmasını sağlamalı ve alınan toplu korunma önlemleri yeterli değilse uygun KKD’yi (toz maskesi vb.) çalışana temin etmelidir.

 

KİMYASAL TEHLİKELER

Plastikler genellikle pelet, granül veya toz şeklinde işlenir. Bunların içinde ihtiyaca göre değişen dolgu, boya maddeleri, yangın geciktirici ve stabilizatörler gibi katkı maddeleri vardır. İmalat esnasında malzemenin ısıtılmasıyla ortaya çıkan plastik dumanı içinde solunum yolunda hassasiyet, irritasyon yapan ve karsinojen maddeler olabilmektedir. Dumanın tam bileşimi değişebilmektedir. Ani etkileri arasında gözler, burun ve akciğerlerde şiddetli imitasyon vardır. Bazı durumlarda, bu etkiler uzun vadeli ve geri dönülemez olabilir.

Plastik enjeksiyon makinelerinde kullanılan plastik hammaddenin ısınması ve belli bir süre sabit koşullarda kalması sonucunda ortamdaki oksijen ile reaksiyona girerek ortaya çıkan uçucu kimyasal gazlar insan sağlığı için çok tehlikeli olup, ölümcül akciğer rahatsızlıklarına sebebiyet verebilmektedir. Aşağıdaki tabloda genelde imalatı yapılan plastikler ve bunların tavsiye edilen en üst proses sıcaklığının üzerine çıkarıldıkları zaman dumanda tespit edilen bileşenlerden örnekler vermektedir.

 

Plastikler ve en üst proses sıcaklığının üzerine çıkarıldıklarında dumanda tespit edilen bileşenler

Çalışanlar kimyasal maddelere deri ve solunum yoluyla maruz kalabilmektedir. İşyerinin havalandırma koşullarının uygun olması durumunda plastik dumanına maruziyet rutin operasyon sırasında asgari düzeyde olması beklenmektedir. Ancak plastik işleme makinelerinde onarım, bakım sırasında veya herhangi bir arıza durumunda ilgili çalışanın solunum koruyucu donanım kullanması gerekmektedir.

 

MAKİNE VE EL ALETLERİNDEN KAYNAKLANAN TEHLİKELER

Plastik işleme makineleriyle ilgili başlıca tehlikeler aşağıdaki gibidir:

• Tehlikeli bölgelerde makine koruyucularının üstünden, altından veya etrafından makineye ulaşılması

• Makine koruyucularının yerlerinin değiştirilmesi veya kullanım dışı bırakılması

• Sıkışmış materyalleri hareket ettirmek için ekipmanların içine el ile müdahalede bulunulması

• Bakım ve kullanma prosedürlerinin dikkate alınmaması

• Makine veya ekipmandaki arıza veya işlev bozukluğu

• İşle ilgili tehlikelerin tanınmaması

• Makine veya ekipmanlar hakkında çalışanların tecrübeli olmaması

• Yetersiz eğitim

• Makineyi eksik veya uygun olmayan makine koruyucular ile kullanmak veya gerekli ve yeterli makine bakım işlemlerini yapmamak.

Makine normal üretimdeyken operatörün hareketli parçalara erişimini engelleyecek bir operatör (güvenlik) kapağı olmalı; kapak açıkken kalıbın kapanmasını önleyen interloklar (mekanik, elektrik, hidrolik) kullanılmalıdır.

plastik ^^description^^ Gerek literatür taramasında gerekse saha gözlemlerinde plastik sektöründe tespit edilen başlıca tehlikeler fiziksel, kimyasal ve mekanik tehlikeler başlıkları altında incelenmiştir. blog