6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na göre; işyerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak için “her türlü önlemi alma” yükümlülüğü bulunan işverenin, bunu ve denetleme yükümlülüğünü yerine getirdiğinin tespiti için, çalışma ortamının gözetimi ile ilgili sistem kurması ve yapılanları kayıt altına alması gerekir.

Çalışma ortamı gözetimi yükümlülüğünü işveren, kendi personeli arasından yapacağı görevlendirme ile yerine getirebileceği gibi, işyeri dışında kurulmuş olan firmadan hizmet alarak da yerine getirebilir.

Çalışma ortamı gözetimi ile ilgili iş sağlığı ve güvenliği mevzuatımızda çeşitli hükümler bulunmaktadır. Bu konuda iş sağlığı ve güvenliği kurullarının, işyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının görev ve yükümlülükleri bulunmaktadır.

İşyeri Saha Gözetimi ve Kontrolünün Tanımı

İşyeri çalışma ortamında çalışanların sağlık ve güvenlikleri için tehlike ve risk oluşturan çeşitli madde ve etkenlerin varlığının saptanması, düzeylerinin ölçülmesi ve gerektiğinde kontrol altına alınması amacıyla yapılan tüm faaliyetlere “Çalışma Ortam Gözetimi” denir.

İşyeri Saha Gözetimi ve Kontrolünün Kapsamı

Çalışma ortamının gözetimi, işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik biriminin işyerinde sağlık ve güvenlik tehlikelerine karşı yürüteceği her türlü önleyici ve düzeltici faaliyeti kapsar.

Önleyici faaliyet + Düzeltici faaliyet = Çalışma Ortam Gözetimi Çalışma Ortam Gözetimi ile ilgili faaliyetler esas olarak İş Güvenlik Uzmanının görevleri arasındadır.

Çalışma ortamı gözetimi yapılırken

• İşyerindeki tehlikeler ve riskler belirlenecek,
• Risk değerlendirmesi yapılacak,
• Risk değerlendirmesine göre Ortam Gözetimi için plan yapılacak,
• Planda yer alan öneriler işverene sunulacak,
• Yerine getirilip getirilmediği izlenecek.
• İşyeri bina ve eklentileri
• İşyerinde bulunan iş ekipmanları,
• İşyerinde kullanılan ve üretilen maddeler,
• İşyerinde çalışanlar, dikkate alınır.

Periyodik Kontroller

Sağlık Yönünden: İş Yeri Hekimi

Teknik Yönünden: İş Güvenliği Uzmanı

Çalışma Ortamı Gözetimi Faaliyetleri

• Çalışma ortamının gözetimini yapmak
• İş yerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamasını kontrol etmek,
• İş yerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için mevzuata uygun çalışmalar yapmak ve uygulamaları takip etmek
• Doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanmasını sağlamak,
• Periyodik olarak eğitimleri ve tatbikatları yaptırmak,
• Acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini sağlamak
• Çalışanın sağlığını etkileyebilecek ergonomik faktörlerin tanımlanması ve değerlendirilmesi.
• Çalışanların sağlığı için riskler yaratabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik maruziyetler gibi faktörler ve iş hijyeni koşullarının değerlendirilmesi.
• Çalışanların olumsuz psikolojik faktörlere maruziyeti ve iş organizasyonu ile ilgili hususların değerlendirilmesi.
• İş kazaları riskinin ve önemli tehlikelerin değerlendirilmesi.
• Toplu ve kişisel koruyucu donanımın değerlendirilmesi.
• Maruziyeti azaltmak, önlemek ve yok etmek için planlanan kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi.
• Genel hijyen ve sağlık olanaklarının değerlendirilmesi.

Çalışma Ortamı Ortam Ölçümü Uygulaması

Çalışma ortamı ortam ölçümü yapılırken uygulamaları dört grup altında toplamak mümkündür.

A. Fiziksel ortam ölçümleri (Gürültü ölç., Gaz ölç. Toz ölç. vs

B. Kimyasal ortam ölçümleri(Tozlar ,Gazlar, Buharlar .Çözücüler vs)

C. Sağlık ortam ölçümleri ( akciğer tar., kan ölç., solunum test. v.s )

D. Psikolojik ortam ölçümleri(iş yükü, stres, roller, monotonluk vs)

Çalışma Ortam Gözetiminin İçerdiği İncelemeler

• Çalışanın sağlığını etkileyebilecek ergonomik faktörlerin tanımlanması ve değerlendirilmesi
• Çalışanların sağlığı için riskler yaratabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik maruziyetler gibi faktörler ve iş hijyeni koşullarının değerlendirilmesi
• İş kazaları riskinin ve önemli tehlikelerin değerlendirilmesi
• Çalışanların olumsuz psikolojik faktörlere maruziyeti ve iş organizasyonu ile ilgili hususların değerlendirilmesi
• Toplu ve Kişisel koruyucu donanımın değerlendirilmesi
• Maruziyeti azaltmak, önlemek ve yok etmek için planlanan kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi
• Genel hijyen ve sağlık olanaklarının değerlendirilmesi

Çalışma Ortam Gözetimi İle İlgili Faaliyetler

• İyi çalışma ortamı herkesin sorunudur.
• Bu yalnızca, işveren ve işçilerin işbirliği ile sağlanır.
• İşyerlerinin ve üretim sistemlerinin yeniden tasarımı veya değiştirilmesinde psikolojik faktörler ve insanların reaksiyonları göz önünde bulundurulmalıdır.