Orman Yangınına Müdahalede Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

Orman yangınları A sınıfı yangınlardır. Yangın söndürme çalışmalarında öncelikli olarak sulu veya çok maksatlı kuru kimyevi tozlu söndürme cihazları kullanılmalıdır. Yangının söndürülebilmesi için, ısı, oksijen ve yanıcı maddeden oluşan üç faktörden birisinin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bunu temin için de en kolay yol yanıcı maddenin ortadan kaldırılması veya devamlılığın kırılmasıdır.

Nisbi hava neminin saat 10.00’da % 40 ve daha düşük olması, nemin 1-2 saat gibi kısa zaman diliminde % 20’den fazla düşüş göstermesi hallerinde yangın çıkabilmektedir. Ayrıca rüzgar hızının 20 km/saat ve üzerinde oluşu, kurak geçen yaz günleri yangını körükler. Bunun için yangın organizasyonu içindeki ilgililer Meteoroloji’den sıcaklık, nisbi hava nemi ve rüzgar hızını ihtiva eden hava raporunu her gün saat başı almalıdır.

Yangının çabuk büyüyebileceği ve müdahalenin zor olduğu alanlardan bazıları;

- Güney, güneybatı ve batıya bakan alanlar,

- Arazi yapısı itibariyle %60’tan fazla eğimli kırık alanlar,

- Yangın sezonundaki hakim rüzgarlara doğrudan açık alanlardır.

Orman yangınlarıyla mücadelede organizasyon ve planlama çok önemlidir ve yangın söndürme planı mutlaka yapılmalıdır.

İlk müdahale sırasında yangını ve şartlarını tetkik ederken;

-Tehlike anında çalışanların kaçabileceği yerlerin,

-Müdahalenin can güvenliği içinde yapılabilecek noktasının tespit edilmesi gerekir. Ormanların içinde veya yakınında ateş ve yangın belirtisi görenler bunu derhal orman idaresine veya en yakın muhtarlığa, jandarma dairelerine veya mülkiye amirlerine haber vermeye mecburdurlar.

 

Yangın Safhalarındaki Tehlikeler

» Başlangıç Safhasında: Alev Dili (Flame - Over)

Sıcak gazlar oksijen ve sıcaklık oranını bulduklarında kısa süreli olarak alev dili şeklinde yanarlar. Bu evrede ilk dakikalarda eldeki yangın söndürme malzemeleriyle müdahale yapılırsa büyük ihtimalle yangın söndürülebilir.

» Denge Safhasında: Ani Tam Tutuşma (Flash - Over)

Yangının büyüme aşamasından tam gelişmiş yangın aşamasına geçişini tanımlar. Ormandaki yüzeyin ısınınca çıkardığı yanıcı gazların tutuşma derecesine kadar ısınması ve birden parlaması, öteki yüzeyleri de ısıtarak onların da yanmasına sebep olur. Bu durumda yakındaki herhangi bir canlının hayatta kalma ihtimali düşüktür.

» Sıcak Tütme Safhasında: Yangın Patlaması (Backdraft)

Yangının korlaşma evresinde yangının devam etmesi için yeterli oksijen olmadığından tam yanma olmaz. Bu safhada karbonmonoksit (CO) çıkışı çok fazladır, yarım yanma, sıcak tütme devam eder. Orman içerisindeki evler depolar gibi kapalı alanlarda kapı ya da pencere açıldığında oksijenin içeri girmesiyle patlama söz konusu olur. Bu durum itfaiyeciler başta olmak üzere herkes için çok tehlikelidir.

 

Yangın Söndürme Araçlarının Kullanımı

Araçların yangın mahalline ulaşması sırasında veya yangın söndürme sırasında yanması, devrilmesi, çarpışması ve çalışanlara çarpması gibi riskler söz konusu olabilmektedir. Ayrıca söndürme araçlarının yüksek gerilim hatlarına değmesi sonucunda elektriğe maruziyet de olabilmektedir. Motorlu testere, çalı doğrayıcı, gürebi, tahra, balta, tırmık, kazma, çapa vb. kullanımı esnasındaki yaralanma ihtimallerine karşı da tedbirler alınmalıdır.

 

Çalışma Ortamından Kaynaklanan Riskler

Çalışanların üzerine ağaç devrilmesi, dal çarpması, kozalak ve dal düşmesi sonucu yaralanmalar olabilir. Söndürme çalışmalarında; arazi yapısından dolayı çalışanların kayarak dengesini kaybetmesi, taş, kaya veya başka materyal yuvarlanması da kazaya neden olan etkenler arasındadır.

Gece çalışmalarında çalışma zorluğundan kaynaklanan düşme, dal çarpması, materyal düşmesi, çalışanların birbirlerinden çok uzakta çalışmaları sonucunda da tehlikeli durum ve davranışlar söz konusu olacaktır. Çalışanların birbirleriyle iletişim kurabilmesi için telsiz vb. temin edilmeli ve yalnız başına çalışmaya mümkün olduğunca müsaade edilmemelidir.

Çok yüksek alev karşısında çalışmaya bağlı olarak ısı çarpması ve vücutta aşırı terlemeden dolayı ise sıvı kaybına bağlı rahatsızlıklar olur. Vardiyalı çalışma ve bol sıvı tüketimi sağlanmalıdır. Kozalakların içinde bulunan reçine, yangın sırasında eriyerek buhara dönüşür ve oluşan basınçla patlayarak uzun mesafelere fırlar.

Kozalağın içindekiler patlamanın etkisiyle etrafa yayılır, bu durum da yangının daha geniş alanlara yayılmasına neden olur. Kozalak patlamasına karşı çalışanların yangını sürekli takip ederek yangın büyümeden kozalağın düştüğü yere en kısa sürede müdahale etmesi gerekmektedir.

 

Kas İskelet Sistemi Rahatsızlıkları

Uzun süre ayakta çalışma, hortumların ve diğer yangın söndürme aletlerinin taşınması, ağır yük kaldırılması, indirilmesi, taşınması sırasında bel, omuz ve sırt incinmeleri meydana gelebilir. Mola sürelerinin artırılması, vardiyalı çalışma planlamaları, yük taşımanın birden fazla kişiyle yapılması, çalışanlara ergonomi eğitimleri verilmesi gibi önlemler alınmalıdır.

 

Yangınla Mücadelenin Psikososyal Yönü

Psikososyal riskler, iş tasarımının, işin organizasyonun ve yönetiminin yanı sıra kötü çalışma ortamından da kaynaklanır ve işle ilgili stres, tükenmişlik veya depresyon gibi olumsuz psikolojik, fiziksel ve sosyal sonuçlara yol açabilir. Yapılan çalışmalar; stresin iş yerinde kazalarda artışa, çalışanların iş performansında düşüşe neden olduğunu ortaya koymaktadır.

Çalışma koşullarının yarattığı stres, aşırı iş yükü, görevlerin net olarak belirlenmemesi, kötü organizasyon, ilgili kurumlar arası iletişim kopukluğu gibi yaşanan olumsuz olaylar iş sağlığı ve güvenliği için risk unsuru oluşturur.

Yangın gibi afetlerde yürütülen çalışmalar, çalışanlar üzerinde yoğun baskıya neden olduğundan çalışanların ihtiyaçları dikkate alınmalı ve yapabileceklerinden fazlası beklenmemelidir. Uzun çalışma sürelerini önlemek için vardiya ve rotasyonlar iyi organize edilmeli, gerekli teknik bilgi ve beceriler kazandırılmalı ayrıca diğer kurumlarla güçlü bir koordinasyon sağlanmalıdır.

Çalışanlar yangını kısa sürede söndürmek için güvensiz bir şekilde ve çok hızlı çalışabilirler. Yorgunluk, motivasyon bozukluğu, iş gücü kaybı, bıkkınlık, dikkatsizlik, uykusuzluk, stres vb. gibi durumlar olacaktır. Motivasyonun artırılması, eğitimler verilmesi ve bilinçlendirme faaliyetleri yapılması gerekir.

Çalışanların iş yükünün ağırlığı, çalışma koşullarının zorluğu nedeniyle tükenmişlik sendromu yaşamalarını engellemeye ve travmatize olmalarını önlemeye yönelik olarak, psikolojik ilk yardım, psikososyal destek, gerektiğinde psikoterapi gibi destekleyici uygulamaların planlanması da psikososyal risklerle mücadelede son derece önemlidir.

 

Gaz ve Dumanlara Bağlı Tehlikeler

Orman yangınları esnasında CO, CO2 gibi gazlara ve dumana maruziyet söz konusudur.

Orman yangınlarında çıkan dumana maruziyet; göz ve solunum yolu tahrişinden akciğer fonksiyonlarında azalma, bronşit, astım alevlenmesi, kalp yetmezliği ve erken ölüme varana kadar birçok sağlık sorununa neden olabilir. Çocuklar, yaşlılar, gebe kadınlar, kalp hastaları, akciğer hastaları ve anemik hastalar dumana maruziyetin olumsuz etkilerine karşı savunmasızdırlar.

 

Karbonmonoksit (CO)

Karbonmonoksit eksik yanma sonucu ortaya çıkan, öldürme potansiyeli olan ve renksiz, kokusuz, tatsız olması nedeniyle fark edilmesi zor toksik bir gazdır.

 

Karbonmonoksit Zehirlenmesi Belirtileri:

- Aşırı yorgunluk, huzursuzluk

- Grip belirtileri

- Bulantı

- kusma, baş dönmesi, karıncalanma

- Cilt ve tırnaklarda kısa süreli kiraz kırmızısı renk değişimi

- Göğüs ağrısı, çarpıntı hissi, tansiyon düşüklüğü

- Solunum durması, kalp durması, koma

 

Karbondioksit (CO2 )

Karbondioksit, sera gazı etkisi olan basit boğucu bir gazdır. CO2 miktarının artması oksijeni (O2 ) azaltacağından solunum sayısı ve sıklığı artar.

- Boğucu etki CO2 fazlalığından çok, O2 azlığından görülür. Maruz kalan kişinin derhal ortamdan uzaklaştırılıp oksijeni yeterli bir yere götürülmesi gerekir.

- Orman yangınıyla mücadele sırasında yoğun dumana maruz kalındığında dumandan boğulmamak için yardım gelene kadar eğilerek ve sürünerek hareket edilmeli, ağız ve burun ıslak bez ya da mendille kapatılarak nefes alınmalıdır.

- Orman yangınları esnasında çıkan dumana maruziyetin azaltılması için idari tedbirler kapsamında vardiyalı çalışma yöntemleri planlanmalı ve uygun kişisel koruyucu donanımlar (KKD) kullanılmalıdır.

 

Kaynak: ISGGM Yayınları

yangın ^^description^^ Orman yangınları A sınıfı yangınlardır. blog