İSG Mevzuatında İş Güvenliği Uzmanlığı

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde görevli İş Güvenliği Uzmanlarının nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esasları, 29.12.2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak, 30.12.2012 tarihinde yürürlüğe giren “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” ile düzenlenmiştir.

Bu yönetmelik, 20.6.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerleri ile eğitim kurumlarını kapsamaktadır.

İş Güvenliği Uzmanı, İş Sağlığı ve Güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, İş Güvenliği Uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanını ifade eder.

İş Güvenliği Uzmanlarının Nitelikleri

İşveren tarafından İş Güvenliği Uzmanı olarak görevlendirilecekler, bu geçerli İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesine sahip olmak zorundadır. İş Güvenliği Uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı ise bütün tehlike sınıflarında yer alan iş yerlerinde çalışabilirler. Birden fazla İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmesinin gerektiği iş yerlerinde, sadece tam süreli olarak görevlendirilen İş Güvenliği Uzmanının, iş yerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir. İş Güvenliği Uzmanlarının görevlendirilmesinde, hesaplanan çalışma süreleri bölünerek birden fazla İş Güvenliği Uzmanına verilemez. Ancak vardiyalı çalışma yapılan iş yerlerinde işveren tarafından vardiyalara uygun şekilde görevlendirme yapılır.

İş Güvenliği Uzmanlarının Görevleri

İş Güvenliği Uzmanları, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür:

Rehberlik;

• İş yerinde yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması, kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini, kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına ve genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için işverene önerilerde bulunmak.

• İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek.

• İş yerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak.

• İş yerinde meydana gelen ancak ölüm ya da yaralanmaya neden olmayan, ancak çalışana, ekipmana veya işyerine zarar verme potansiyeli olan olayların nedenlerinin araştırılması konusunda çalışma yapmak ve işverene önerilerde bulunmak.

Risk değerlendirmesi;

• İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak.

Çalışma ortamı gözetimi;

• Çalışma ortamının gözetiminin yapılması, iş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamalarını kontrol etmek.

• İş yerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak, bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek.

Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;

• Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek.

• Çalışma ortamıyla ilgili İş Sağlığı ve Güvenliği çalışmaları ve çalışma ortamı gözetim sonuçlarının kaydedildiği yıllık değerlendirme raporunu İşyeri Hekimi ile işbirliği halinde örneğine uygun olarak hazırlamak.

• Bakanlıkça belirlenecek İş Sağlığı ve Güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri, İSG KATİP’e bildirmek.

İlgili Birimlerle İşbirliği;

• İşyeri hekimiyle birlikte iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak.

• Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıllık çalışma planını İşyeri Hekimiyle birlikte hazırlamak.

• Bulunması halinde üyesi olduğu İş Sağlığı ve Güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışmak.

İş Güvenliği Uzmanlarının Yetkileri

İş Güvenliği Uzmanının yetkileri aşağıda belirtilmiştir:

• İşverene yazılı olarak bildirilen İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, İş Güvenliği Uzmanı tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek.

• İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak.

• Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.

• Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak.

Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen İş Güvenliği Uzmanları, çalıştıkları işyeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle İş Güvenliği Uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz.

İş Güvenliği Uzmanlarının Yükümlülükleri

İş Güvenliği Uzmanları, belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.

İş Güvenliği Uzmanları, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.

Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen İş Güvenliği Uzmanının yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır. Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleşmiş yargı kararı, malullüğün belirlenmesinde ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesindeki kriterler esas alınır.

İş Güvenliği Uzmanı, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile belirtilen hususlara ait faaliyetlerini, İş Yeri Hekimi ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.

İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süreleri

İş Güvenliği Uzmanları, görevlerini yerine getirmek için aşağıda belirtilen sürelerde görev yaparlar:

• 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 60 dakika. Diğer işyerlerinden;

• Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika.

• Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika.

• Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 40 dakika.

Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000; tehlikeli sınıfta yer alan 1500; çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000; 1500; 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 2000; 1500; 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak yeteri kadar İş Güvenliği Uzmanı ek olarak görevlendirilir.

İş Güvenliği Uzmanları sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunar. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu iş yerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.